Na desetine novih tehnologija i procedura se ubrzano razvijaju u trci kako bi se globalno zagrevanje zadržalo ispod 1,5 stepeni Celzijusa, što je prag koji se smatra suštinskim da bi se izbegle najgore posledice klimatskih promena. Prema Međuvladinom panelu o klimatskim promenama, moramo drastično smanjiti emisije fosilnih goriva, istovremeno uklanjajući do 12 milijardi tona ugljenika godišnje iz atmosfere do sredine ovog veka.

Sa ciljem da se to postigne, pojavilo se nekoliko metoda za uklanjanje ugljenika iz atmosfere i njegovo sigurno skladištitenje ispod površine ili duboko pod zemljom. Neke bi zadržavale ugljenik stotinama godina, neke bi ga trajno uskladištile, a druge bi ga pretvorile u energiju. Mnogi procesi mogu trajati decenijama da bi bili operativni u značajnijem obimu.

Ipak, skoro sav CO2 koji se sada uklanja, uklonjen je prirodno i pomoću konvencionalnih prirodnih rešenja kao što su sadnja drveća i promena poljoprivrednih praksi radi poboljšanja zadržavanja ugljenika u zemljištu. Iako su sva naučna rešenja dobrodošla kako bi Zemlja postala bolje mesto za život, jedna od najefikasnijih metoda za usporavanje klimatskih promena i dalje briga o postojećim i sadnja novih šuma. 

Sadnja šuma

Kao prirodni rezervoari ugljenika, šume se mogu proširiti ponovnim pošumljavanjem područja koja su nekada bila šumovita i sadnjom novog drveća na mestima gde ga nije bilo. Budući da drveće ima dug životni vek, ugljenik koji se skladišti putem šuma može biti zarobljen vekovima.

Kako klimatske promene utiču na šume u Srbiji? Šta nam kaže primer?

Poslednice klimatskih promena, poput učestalih suša i poplava, preraspodela padavina i sve manje snežnog pokrivača, utiču i na šumske ekosisteme.

Na primer, od 8. decembra 2022. do 17. aprila 2023. godine na Kopaoniku je zabeleženo svega 24 snežna dana, što je najmanje u proteklih 19 godina. Takođe, u istom periodu, prosečna visina snega bila je 37,4 centimetara, najmanje u proteklih pet godina. Sve ove brojke transformišu život drveća na planini.

Generalno viša temperatura, ali i sve češće suše, doprinele su sušenju sastojina smrčevih šuma kao jednih od najosetljivijh ekosistema Kopaonika.

Takođe, primećeno je da biljne i životinjske vrste koje su bile na nižim nadmorskim visinama lagano pomeraju svoje stanište ka višim nadmorskim visinama, što menja i način upravljanja ovim područjem. Iako je ovo jeste jedan od načina na koji se priroda adaptira na novonastale klimatske uslove, naučnici sa Univerziteta Stanford kažu da brzina sadašnjih klimatskih promena je najmanje 10 puta brža nego ikada ranije, zbog čega ovakav način adaptacije nije dovoljno efikasan. Postoji verovatnoća da će određene biljne i životinjske vrste nestati pre nego sto se stvore njihova prirodna staništa u pogodnijim pojasevima.

Zbog toga je veoma važna strategija za upravljanje šumama.

Strategija razvoja šumarstva Srbije u svetlu klimatskih promena

Strategija razvoja šumarstva Srbije, kao krovni dokumnet u sektoru šumarstva prepoznaje ulogu šuma u ublažavanju klimatskih promena izazvanih dejstvom čoveka, a vezano za apsorpciju ugljenika. Sektor šumarstva prepoznat je i u strateškim dokumnetima drugih sektora, u smislu borbe protiv klimatskih promena, skoro donošena Strategija niskougljeničnog razvoja Srbije, prepoznaje sektor šumarstva kao jedan od dva sektora najviše pogođenih klimatskim promenama, i kao sektor koji bi trebalo da pruži najviše u borbi protiv klimatskih promena.

Republika Srbija je u prethodnom periodu usvojila nekoliko ključnih dokumenata vezanih za klimatske  promene i podržala različite sporazume u okviru Zelene agende, koji između ostalog ističu značaj šuma i šumarstva u borbi protiv klimatskih pormena i adaptaciji na izmenjene klimatske uslove.

Dodatno, u cilju unapređenja stanja šuma i njihovog kapaciteta za prilagođavanje klimatskim promenama, svake godine se kroz Fond za razvoj šumarstva dodeljuju sredstva za unapređenje sektora šumarstva. Ono što je bitno napomenuti jeste da se sredstava za adaptaciju na klimatske promene mogu ubrojati sva aktivnosti koje finansira Uprava za šume, a svakako treba izdvojiti: zaštitu šuma, pošumljavanje, negu šuma i šumsku infrastrukturu.

Značaj uticaja promene klime na šume obrađen je i u saradnji sa Programom UN za razvoj kroz prjekat „Unapređenje srednjoročnog i dugoročnog planiranja mera prilagođavanja na izmenjene klimatske uslove u Republici Srbiji“. Više informacija o samom projektu se može pronaći na ovom linku https://adaptacije.klimatskepromene.rs/