Da se ljudi u vreme praznika dele oko politike, religije ili istorije nekako je očekivano, ali se retko dešava da matematika bude osnov za žustre polemike.
Ovih dana se koplja lome oko pitanja da li prvog januara ulazimo u treću deceniju 21. veka ili za to moramo čekati još 366 dana.
Dok su mnogi uvereni da je početak nove dekade onda kada se promeni cifra desetica - kao sad, sa startom 2020. godine, nauka kaže da nema mesta raspravi.
„Vrlo je lako odgovoriti. Treća decenija 21. veka ne počinje sad, već 1. januara 2021. godine i traje do 31. decembra 2030.
„Samo zapamtite, nema nulte godine i nultog veka", kaže za BBC na srpskom Slobodan Ninković, astrofizičar iz Astronomske opservatorije Beograd.
Ipak, hoće li neko u priči o veselim sedamdesetim ubrajati 1980. godinu ili u prisećanju na teške devedesete misliti na 2000. godinu?
Šta kažu stručnjaci?
Debatu bi moglo da rasplamsa i to što i iz Kraljevskog muzeja u Griniču, čiji je deo i čuvena opservatorija, u pisanim odgovorima na pitanja BBC na srpskom kažu da „nemaju zvaničan stav o ovome".
Ipak, domaći naučnici jednoglasno tvrde da je računanje vremena egzaktno ustrojeno.
Kao što je januar prvi mesec, a ne nulti, tako je i prva godina broj jedan.
„Kalendar je definisan tako i samo treba da se pobroje godine", kaže i Milan Milošević, urednik sajta Svetnauke.org za BBC na srpskom.
„Svaki vremenski period počinje kao i godina brojem jedan, tj. 1. 1. xxx1. godine, a završava kao i godina 31. 12. xxy0. godine", naveo je on u tekstu „Učimo da brojimo i računamo vreme".
Kako navodi, to što je za đake prvake sasvim normalno, za sve ostale se čini kao viša matematika.
„Ako vam je ovo komplikovano, setite se osnovne škole, tamo negde prvog ili drugog razreda. Tada niste znali za nulu i brojeve ste lepo razumeli.
„Brojeve prve desetice brojali ste na prstima, od 1 do 10. Brojevi druge desetice su od 11 do 20 (ako ne verujete brojite i prste na nogama), i tako redom".
Tako je i, uprkos uvreženom mišljenju i euforiji gotovo cele planete - treći milenijum počeo tek 2001. godine.
Naime, drugi milenijum - počinje 1. januara 1001. godine, traje punih 1000 godina, završava 31. decembra 2000. godine, navodi se na sajtu Svetnauke.org.
Godina je vreme potrebno da Zemlja obiđe oko sunca, a era je vremenski period koji počinje 1. januara 1. godine.
Kada su, onda, živeli Isus Hristos i Oktavijan Avgust?
„Obojica su živela u prvom veku nove ere, Oktavijan je rođen u 1. veku pre nove ere.
„Možda je zanimljiv podatak da je broj nula u Evropu stigao tek u 12. veku, a gregorijanski kalendar je nastao mnogo pre toga pa su zbog toga godine označene sa ...-3, -2, -1, 1, 2, 3,..." napominje Milošević.
Šta kaže Tviter - kada počinje treća decenija 21. veka?
Jedni se vode lignvističkom logikom - sada počinju dvadesete, te smo na korak od nove dekade.
Drugi se pozivaju na argument ljudskih godina.
Kada se beba rodi - ona je u nultoj godini, tek posle prvog rođendana ima jednu godinu.
Treći se, pak, živo sećaju lekcija iz prvog osnovne.
Dok neki otvaraju ovu temu kao krucijalno pitanje za razmišljanje, drugi priznaju da su pravila o računanju kalendara uzimali zdravo za gotovo.
„Uvek sam mislila da je 1. godina pre nove ere - godina pre Hristovog rođenja, a 1. godina nove ere - godina posle".
Kako je dočekan novi milenijum - pre roka
Uprkos stavovima matematičara i fizičara, cifra 2000. bila je toliko atraktivna da su milijarde ljudi širom sveta požurili da godinu dana ranije „dočekaju" novi milenijum.
U Sidneju u Australiji je u novogodišnjoj noći održan jedan od najimpresivnijih vatrometa u svetu, u prisustvu miliona ljudi.
U Južnoj Africi, Nelson Mandela se vratio u svoju bivšu zatvorsku ćeliju na ostrvu Robin gde je proveo 22 od ukupno 27 godina robije.
Upalio je sveću pomirenja i prosledio je detetu da bi simbolizovala nadu Južne Afrike u budućnost.
U Vitelejemu, mestu gde je po Bibliji rođen Isus Hristos, sa gradskog trga pušteno je 2.000 golubova mira.
Papa je u Vatikanu uputio poseban novogodišnji blagoslov, rekavši da čovek mora naporno da se potrudi da bi sledećih 1.000 godina bilo doba mira širom sveta.
U Parizu je 20.000 lampica krasilo Ajfelov toranj, a kasnije je održan vatromet.
Američki predsednik Bil Klinton pokrenuo je proslavu u Vašingtonu, dok je na njujorškom Tajm skveru bačeno četiri tone konfeta na više od tri miliona okupljenih.
Ko je i kada izumeo hrišćanski kalendar?
U enciklopediji Britanika kao izumitelj hrišćanskog kalendara navodi se kaluđer Dionizije Egzigius.
On je na zatev papskih vlasti u 6. veku pokušao da izračuna tačnu godinu Hristovog rođenja.
Proučavajući poznate hronologije, Dionizije je zaključio da je Isus rođen 25. decembra, sedam dana pre početka 754. godine od osnivanja Rima.
„Dionizije je ovu godinu označio prvom nove hrišćanske ere, pre svega što u to doba u Evropi nula nije ni postojala kao broj", navodi Slobodan Bubnjević, urednik sajta Nauka kroz priče.
„Nulu, broj koji označava ništa ili prazninu, kao jednu od najznačajnijih civilizacijskih tekovina, tek u potonjim vekovima donose Arapi sa Istoka.
„A Dionizijevo računanje vremena od Hrista naovamo počelo se masovnije koristiti u hronologijama u sedmom veku, da bi potom postalo opšte usvojeno", navodi Bubnjević.
Pre uspostavljanja ovog sistema koji se, uz izvesne popravke, danas koristi u celom svetu, u Starom veku su godine brojane na razne načine, od nastanka sveta, od prve olimpijade u Staroj Grčkoj ili od osnivanja Rima.
Bubnjević piše da se, međutim, kasnije ispostavilo da je Dionizije pogrešio u proceni godine Hristovog rođenja. Prema nekim modernim tumačenjima, rođen je tek 6. ili 18. godine nove ere.
„Najpoznatija je verzija iz Jevanđelja po Mateju u kome piše da se Hristos rodio u godini smrti kralja Iroda Velikog koji je inače umro ne 1. godine nove ere, već između 7. ili 4. godine pre nove ere", dodaje Bubnjević.
Tekst: Nataša Anđelković
Izvor: BBC